Devrimin Karaborsası: Balkan Komitacıları, Teknoloji ve Şiddet

Ramazan Hakkı Öztan

Sunucu: Can Gümüş

| 19. yüzyılın ikinci yarısında, dinamit gibi patlayıcıların icadı ile küresel düzeyde oluşan küçük silah fazlası Osmanlı Balkanlarındaki devrimcileri hangi bakımlardan güçlendirdi? Osmanlı Devleti, imparatorluk karşıtı eylemleri kolaylaştıran bu "devrim karaborsası"nı hangi yöntemleri kullanarak kontrol etmeye çalıştı? Bu bölümde, Dr. Ramazan Hakkı Öztan ile geç Osmanlı Balkanlarında devrimcilik, şiddet ve teknoloji ilişkisini, meselenin küresel politik ekonomi boyutunu da dikkate alarak değerlendiriyoruz. Devrimci şiddetin kavramsallaştırılması ve ideolojilerin devrimci siyasetteki önemini eleştirel olarak ele alırken, bu alandaki arşiv kaynaklarının nasıl incelenebileceğini de örneklerle tartışıyoruz.

Click for RSS Feed

19. yüzyılın ikinci yarısında, dinamit gibi patlayıcıların icadı ile küresel düzeyde oluşan küçük silah fazlası Osmanlı Balkanlarındaki devrimcileri hangi bakımlardan güçlendirdi? Osmanlı Devleti, imparatorluk karşıtı eylemleri kolaylaştıran bu "devrim karaborsası"nı hangi yöntemleri kullanarak kontrol etmeye çalıştı? Bu bölümde, Dr. Ramazan Hakkı Öztan ile geç Osmanlı Balkanlarında devrimcilik, şiddet ve teknoloji ilişkisini, meselenin küresel politik ekonomi boyutunu da dikkate alarak değerlendiriyoruz. Devrimci şiddetin kavramsallaştırılması ve ideolojilerin devrimci siyasetteki önemini eleştirel olarak ele alırken, bu alandaki arşiv kaynaklarının nasıl incelenebileceğini de örneklerle tartışıyoruz.

Katılımcı BİYOGRAFİLERİ

Ramazan Hakkı Öztan lisans eğitimini Hacettepe Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı’nda, yüksek lisansını ise Wyoming Üniversitesi Tarih bölümünde tamamladı. 2016 yılında Utah Üniversitesi Tarih bölümünde Peter Sluglett’ın danışmanlığında tamamladığı doktora tezinde, 19 yüzyıl sonu Osmanlı Balkanlarında ‘milliyetçiliğin metaları’ ve ‘devrimin karaborsası’ olarak kavramsallaştırdığı silah ve dinamit kaçakçılığı üzerine yoğunlaştı. 2017-2020 yılları arasında Neuchâtel Üniversitesi’nde Jordi Tejel’in yürütücüsü olduğu ve Avrupa Birliği Ufuk2020 programı kapsamındaki bir araştırma projesinde, doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştı ve Türkiye-Suriye sınır bölgesi üzerine araştırmalar yaptı. Kasım 2020’den beri Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü’nde Dr. Öğretim Üyesi olarak görev yapmaktadır.

Can Gümüş Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'ndeki doktora çalışmalarına, geç Osmanlı dönemi kentlerinde halk sağlığı ve kentleşme ilişkisini incelediği araştırmasıyla devam ediyor.

Yapım ve Yayın

Bölüm No: 505

Yayınlanma Tarihi: 6 Temmuz 2021

Kayıt yeri: Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü

Ses Editörü: Can Gümüş
Müzik: Aitua; A.A. Aalto; Chad Crouch

Görseller ve Kaynakça Ramazan Hakkı Öztan’ın müsaadesiyle

Görseller

Banka-i Osmanî'den zuhûr eden bomba, 1896. Kaynak: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi II. Abdülhamid Han Fotoğraf Albümleri, NEKYA779-35/217 Naum Tüfekçiyef, Harbiye Nezareti’nde Talat Paşa, Halil Bey ve Enver Paşa ile birlikte. Kaynak: Alfred Nossig, Die Türkei und ihre Führer (Halle: Otto Hendel, 1916). Bobi Stoychev’in çetesi, 1903. Kaynak: Bulgarian Archives State Agency (BASA), 1932K-1-4188-6.

Kaynakça

Berberian, Houri. Roving Revolutionaries: Armenians and the Connected Revolutions in the Russian, Iranian, and Ottoman Worlds (Los Angeles: University of California Press, 2019). 

Bonakdarian, Mansour. “A World Born through the Chamber of a Revolver: Revolutionary Violence, Culture, and Modernity in Iran, 1906-1911.” In CSSAAME, 25:2 (2005) pp. 318-340.

Brown, Keith. Loyal unto Death: Trust and Terror in Revolutionary Macedonia (Bloomington: Indiana University Press, 2013).

Cao, Yin. “Bombs in Beijing and Delhi: The Global Spread of Bomb-Making Technology and the Revolutionary Terrorism in Modern China and India.” In Journal of World History, 30:4 (Dec. 2019) pp. 559-589.

Crews, Robert. “Trafficking in Evil? The Global Arms Trade and the Politics of Disorder.” In Global Muslims in the Age of Steam and Print. Eds James L. Gelvin and Nile Green (Berkeley: University of California Press, 2014), pp. 121-142.

Grant, Jonathan A. Rulers, Guns, and Money: The Global Arms Trade in the Age of Imperialism (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2007).

Jensen, Richard. “Daggers, Rifles and Dynamite: Anarchist Terrorism in Nineteenth Century Europe,” in Terrorism and Political Violence, 16:1 (2004) pp. 116-153.

Öztan, Ramazan Hakkı, “Chemistry of Revolution: Naum Tyufekchiev and the Trajectories of Revolutionary Violence in Late Ottoman Europe.” In Age of Rogues: Rebels, Revolutionaries and Racketeers at the Frontiers of Empires, eds. Ramazan Hakkı Öztan and Alp Yenen. (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2021).

Öztan, Ramazan Hakkı. “Tools of Revolution: Global Military Surplus, Arms Dealers, and Smugglers in the Late Ottoman Balkans, 1878–1908.” In Past & Present 237:1 (2017) pp. 167-195.

Whelehan, Niall. The Dynamiters: Irish Nationalism and Political Violence in the Wider World, 1867-1900 (New York: Cambridge University Press, 2012).